Tại các huyện Nguyên Bình, Bảo Lạc, tỉnh Cao Bằng loài cây này được trồng quanh các ngôi nhà sàn của đồng bào. Cây mác cọt (hay còn gọi là mác cọp) cùng họ với cây lê, đây là loại cây quen thuộc với đồng bào dân tộc miền núi phía Bắc. Dân gian còn lưu truyền câu ví "gái Đông Khê, lê Bảo Lạc", những cây lê, cây cọt không chỉ cho thu hoạch quả mà còn gắn bó với người dân nơi đây suốt một đời người.

Xã Xuân Trường, huyện Bảo Lạc có 4 dân tộc anh em sinh sống, mỗi ngôi nhà sàn nơi đây dù của đồng bào Mông, Dao hay Tày, Nùng đều thấp thoáng bóng dáng của cây mác cọt.

Hồi tưởng lại, bà Lãnh Thị Vá năm nay đã 79 tuổi kể : "Năm đó về làm dâu, nhà bố mẹ thì nghèo cũng chẳng có gì cho con gái làm của hồi môn. Mấy cây lê, cây cọt tôi mang theo từ nhà bố mẹ đẻ được chính tay ông nhà tôi trồng trong vườn".

Còn đối với gia đình bà Lãnh Thị Phần, cây cọt trong vườn nhà lại gắn với ký ức về những bữa ăn cho bọn trẻ được cả thiện. "Trong cuộc sống khó khăn gần như tự cung tự cấp, nhà trồng được gì thì ăn nấy, quanh năm phụ nữ Bản Chuồng chúng tôi chỉ trong chờ để mùa cọt ra quả. Cũng chẳng cần đi đâu xa, quả ăn không hết thì mang bán ngay ngoài ngõ là có khách mua, có tiền đi chợ cả thiện bữa ăn", bà Phần kể.

Nhiều năm trôi qua, bà Vá vẫn chăm sóc, giữ gìn 2 gốc cọt và 8 cây lê trong vườn nhà. Mỗi mùa ra quả người dân nơi đây đều hái đặt trên bàn thờ, thắp hương cho tổ tiên như một sự tưởng nhớ.

Từ nhiều năm nay nhờ cảnh quan thiên nhiên được nhiều người biết đến, có rất đông khách du lịch tìm đến Xuân Trường. Người dân Xuân Trường càng ý thức hơn việc phải giữ gìn những loại cây đặc trưng của mảnh đất miền biên viễn. Cây mác cọt nằm giữa cánh đồng xóm Bản Chuồng như một biểu tượng của Xuân Trường mà nhiều người biết đến qua cái tên “cây lê cô đơn”.

Tuy hiệu quả kinh tế không cao nhưng người dân Xuân Trường vẫn luôn giữ gìn và phát triển hơn nữa những vườn lê, vườn cọt. Mỗi cây lê, cây cọt trong vườn nhà đều gắn với 1 câu chuyện, 1 kỷ niệm riêng. Giữ được vườn cây cũng như một lời nhắc nhở cho con cháu không quên công ơn những bậc sinh thành để lại.

Những ngày đầu tháng 3 này, rất nhiều người có dịp qua Xuân Trường đều tìm đến check-in với từng cây cọt bung nở trắng muốt. Dù không bán vé tham quan nhưng người dân nơi đây vẫn phấn khởi, vui mừng khi được trò chuyện với những vị khách từ phương xa tìm đến.

Vào thời điểm này, từng bông mác cọt trắng muốt đan xen với chồi non màu đỏ tạo nên hình ảnh vô cùng độc đáo, báo hiệu mùa lê trổ hoa sắp đến.

Năm nay, Ngày hội Văn hoá dân tộc Mông – Mùa hoa Lê huyện Bảo Lạc sẽ được tổ chức vào 9/3 ngay tại cánh đồng xóm Bản Chuồng, xã Xuân Trường. Ngày hội không chỉ góp phần quảng bá cảnh sắc địa phương, thu hút khách du lịch mà còn dần hiện thực hoá quyết tâm xây dựng Xuân Trường trở thành trung tâm du lịch của huyện Bảo Lạc.

Nguồn: CTV Tuấn Anh/VOV-Đông Bắc (vov.vn)